ATLASFLORY

Kąkol polny - Agrostemma githago

- obrazków

- nazw polskich

- nazw łacińskich

- beskidzkie rezerwaty

Agrostemma githago

Kąkol polny

Roślina jednoroczna, ma łodygę przylegająco owłosioną, wyprostowaną. Może osiągać wysokość od 30 do 100cm. Rośnie tylko w uprawach rolnych zbóż. Sporadycznie na ich obrzeżach.

Liście są naprzeciwległe i równowąskie do wąskolancetowatych , pokryte włoskami i zaostrzone.

Kwiaty ma pojedyncze na szczycie łodygi i w kątach liści. Kielich ma 5dużych liściowatych, owłosionych działek, zaostrzonych na końcach i wystających poza koronę. Korona jest złożona z 5 wolnych , purpurowo-liliowych płatków.

Owocem jest torebka nasienna, otwierająca się na szczycie 5 ząbkami. Nasiona są liczne, czarne i czworościenne.

Kwitnie od czerwca do lipca.

Synonimiczne nazewnictwo łacińskie:

Agrostemma githago var. linicola (Terechov) K. Hammer

Agrostemma githago var. microspermum (Levina) K. Hammer

Agrostemma linicola Terechov

Agrostemma macrospermum Levina

Githago segetum Link

Lychnis agrostemma Ledeb

Lychnis githago L

Silene githago (L.) Clairv.)

Uwagi:

1. Roślina dawniej była pospolitym chwastem roślin uprawnych i jej nasiona dojrzewały równocześnie z nasionami zbóż. Obecnie z związku z wysoką kulturą upraw bardzo rzadko się go spotyka.

2.Cała roślina jest trująca zarówno dla ludzi jak i zwierząt a w szczególności nasiona. Zawierają one toksyczne saponiny (gitaginę) oraz olej tłusty i zw. trójterpenowy. Objawy zatrucia to podrażnienie błon śluzowych, bóle głowy i mdłości, przyspieszone tętno i paraliż mięśni oddechowych.

3. Ze względu na własności chemiczne i pospolitość występowania w uprawach rolnych kąkol stał się od czasów biblijnych symbolem zła. W dawnej polszczyźnie powiedzenie siać kąkol. oznaczało wzniecać niezgodę. W podobnym duchu występuję wiele przysłów i powiedzonek w dawnym języku polskim.

4. Aby kąkol nie zaginął, Klub Przyrodników zakłada ogródki chwastów . Ponadto liczne badania udowodniły, że wysiewany na miedzach kąkol poprawia o kilka % plonowanie pszenicy.

Literatura:

1. Broda B, Mowszowicz J.: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Wyd.3 popr. 1979, Warszawa, PZWL

2. Fletcher N.: Kieszonkowy atlas kwiatów dziko rosnących. 2007, Warszawa, Solis Andrzej Koper

3. Mowszowicz J :Flora letnia. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących letnich pospolitych roślin zielnych.1987,Warszawa, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.

4. Szczęśniak E.: Agrostemma githago (Caryophyllaceae) na Dolnym Śląsku . niegdyś pospolity, dziś zanikający.